Jak zastrzec swój numer PESEL w serwisie mObywatel?

Ostatnio zrobiło się głośno wokół tematu zastrzegania numeru PESEL. Nic dziwnego, że od razu pojawiło się sporo pytań. Czy warto? Jak to działa? I co najważniejsze, czy poprawi to istotnie nasze bezpieczeństwo finansowe?

Stworzenie takiej możliwości, zgodnie z założeniami, ma na celu ochronę przed kradzieżą tożsamości i zaciąganiem przez złodzieja zobowiązań posługując się cudzymi danymi.

Przetestowałem tę proceduję i sprawdziłem, co zmieni się na plus, a na co należy zwrócić uwagę.

Na początek najważniejsze pytanie.

Czy usługa zastrzegania numeru PESEL już działa?

Od 17 listopada 2023 w serwisie mObywatel jest dostępna usługa zastrzegania numeru PESEL. Jednak obowiązek korzystania z bazy zastrzeżonych numerów PESEL będzie obowiązywał dopiero od 1 czerwca 2024. Do tego czasu wszystko jest po staremu, więc wcześniejsze zastrzeżenie numeru PESEL nie przynosi żadnych korzyści.

Kto będzie miał obowiązek korzystania z tej bazy?

Najważniejsze grupy podmiotów, które od czerwca będą do tego zobowiązane:

• banki i firmy pożyczkowe, głównie w celu weryfikacji podczas udzielania kredytu czy pożyczki,
• operatorzy telekomunikacyjni, np. przed wydaniem duplikatu karty SIM,
• notariusze chociażby przy sporządzaniu umowy sprzedaży nieruchomości czy wydawaniu pełnomocnictw.

Więcej o skuteczności weryfikacji zastrzeżonych numerów PESEL będzie można powiedzieć w drugim półroczu 2024, kiedy baza zostanie uruchomiona.

Teraz natomiast przetestowałem sam proces zastrzegania numeru PESEL.

Jak działa usługa zastrzegania numeru PESEL?

Z tej usługi można skorzystać na 2 sposoby:

• składając osobiście pisemny wniosek w urzędzie gminy,
• zdalnie, przez stronę internetową mObywatel.

Ja skorzystałem z tej drugiej opcji.

W jaki sposób zastrzec swój numer PESEL w serwisie mObywatel.gov.pl?

Na stronie mObywatel należy się zalogować wybierając jeden z dostępnych sposobów. Tj. przez profil zaufany, e-dowód, bankowość elektroniczna lub skanując kod QR aplikacją mObywatel.

Następnie trzeba przejść do sekcji Twoje dane, dalej Rejestr Zastrzeżeń PESEL i wybrać Zastrzeż PESEL.

Gdy usługa zostanie uruchomiona, będzie możliwość wglądu w historię weryfikacji naszego PESELU. Czyli dowiemy się, kto sprawdzał nasz numer PESEL w bazie.

A co jeśli zechcę zrezygnować z tej usługi?

Czy można cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL?

Rezygnacji z zastrzeżenia numeru PESEL można dokonać tak samo, jak jego zastrzeżenia. Po zalogowaniu na stronie mObywatel przechodzimy przez ścieżkę podaną wyżej, ale na końcu zamiast zastrzeż, klikamy Cofnij zastrzeżenie.

W tym miejscu można wybrać, czy rezygnacja ma być bezterminowa czy jedynie czasowa.

Można wielokrotnie zmieniać decyzję i dokonywać ponownego zastrzeżenia.

Kiedy wycofać zastrzeżenie?

Skoro zdecydowaliśmy się na skorzystanie z usługi, która ma poprawiać nasze bezpieczeństwo, to po co wycofywać zastrzeżenie?

Czasem nasz PESEL nie może być zastrzeżony. Na przykład wtedy, gdy planujemy:

• podpisanie umowy kredytu, pożyczki lub leasingu,
• ustanowienie hipoteki na nieruchomości,
• zakładanie konta bankowego,
• wypłatę większej ilości gotówki w kasie banku,

Przy zastrzeżonym numerze PESEL wypłacimy w ciągu jednego dnia w oddziale maksymalnie kwotę, która nie przekracza trzykrotności minimalnego wynagrodzenia. W 2024 będzie to ok. 12,7 tys zł. Co ciekawe, chcąc podjąć więcej, należy pamiętać o wyłączeniu zastrzeżenia na 12 godzin przed planowaną wypłatą.

Najwięcej o praktycznych aspektach ustanowienia takiej blokady dowiemy się, gdy zostanie ona uruchomiona.

Ale wracając do najważniejszego pytania.

Czy zastrzeżenie numeru PESEL gwarantuje bezpieczeństwo?

Odpowiedź jest krótka. Niestety nie.

Choć możliwość zastrzegania numeru PESEL to spory krok w dobrą stronę, to wiele jest jeszcze do zrobienia w tym temacie.

Już sama nazwa ustawy:

O zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości

wyraźnie wskazuje, że nie jest to rozwiązanie kompleksowe. A szkoda.

Bo złodzieje są niestety bardzo kreatywni. A do zaciągnięcia nielegalnej pożyczki nie muszą się posługiwać numerem PESEL. Jeśli założą na skradzione dane działalność gospodarczą, wówczas bank nie będzie sprawdzał PESELU, posłuży się numerem NIP.

Szkoda też, że ustawodawca nie rozszerzył zakresu podmiotów zobligowanych do sięgania do tej bazy np. o wynajmujących mieszkania, samochody czy różnego rodzaju sprzęty.

Zastrzegać, czy nie

Przetestowałem dla Was całą procedurę, by zobaczyć jak ten proces wygląda w praktyce. Na ten moment uważam, że zastrzeganie numeru PESEL nie ma jeszcze sensu. Do tematu warto wrócić w czerwcu 2024, gdy poznamy dokładnie jak zastrzeżenie będzie funkcjonować. Artykuł będę na bieżąco aktualizował.